• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Onvoltooid Verleden Tijd: Galaxie 500

Historisch muziekbesef kan het Dominolabel niet ontzegd worden. Want het brengt moeilijk verkrijgbare, vergeten parels van invloedrijke cultbands uit het verleden opnieuw uit. Zo kunnen we illustere namen als The Feelies, Young Marble Giants, The Pastels en Josef K herontdekken. De volgende in de rij is Galaxie 500. De langzaamaanband uit Boston maakte drie platen vol melancholieke dagdromersmuziek. Wie was Galaxie 500 en wat is de erfenis?

Tekst: André Rozendaal

Publicatiedatum: 20 mei 2010

Zanger en gitarist Dean Wareham, drummer Damon Krukowski en bassiste Naomi Yang ontmoeten elkaar voor het eerst op een Daltonschool in Manhattan, eind jaren zeventig. Ze maken deel uit van een groep scholieren met een gezamenlijke interesse voor punkrock en acteren. Na de middelbare school vertrekken Krukowski en Wareham naar Boston, om aan Harvard te studeren.

Ze beginnen daar te spelen in de zwaar door punk beïnvloede band Speedy and the Castanets. De band speelt de punkcovers die universiteitsstudenten graag spelen; veel stelt het allemaal niet voor. Een jaar later gaat Yang eveneens aan Harvard studeren, en gaat zich bemoeien met het artwork van de band.

Primitief
Als de bassist ermee ophoudt, vragen ze Yang erbij om een nieuwe band te vormen. In die tijd luistert ze obsessief naar Joy Division, met een voorkeur voor de baslijnen. Ze heeft nog nooit één noot gespeeld, maar stemt toe. Vanaf dat moment heten ze Galaxie 500, vernoemd naar een type Ford uit de jaren zestig waar een vriend van hen in rondrijdt.

In het door hardcorepunk gedomineerde Boston van die tijd spelen zij juist langzaam, minimalistisch en licht-psychedelisch. Bijna primitief zelfs. In de zomer van 1987 verschansen ze zich in een oefenruimte in New York, waar ze een aantal demo's opnemen. De eerste tekenen van een eigen geluid zijn hoorbaar, maar de demo's doen niks bij de op hardcorepunk gerichte labels rond Boston.

Vanaf het begin van het nieuwe collegejaar treden ze op in kleine clubs. Met geld van iemand die bij een punklabel werkt, maar graag een eigen label wil beginnen, nemen ze begin 1988 de single 'Tugboat' op. Ze doen dit met producer Kramer, omdat ze zeer gecharmeerd zijn van zijn ruimtelijke geluid op Music to Strip By van noiserockband Half Japanese.

Galaxie 500 maakt kennis met de mogelijkheden die een studio biedt. Kramer zet galm op het onvaste stemgeluid van Wareham en brengt gelaagdheid in het geluid aan. Galaxie 500 heeft vanaf dat moment zijn eigen Martin Hannett gevonden, want hij is de wegbereider van hun geluid.

Melancholiek en jeugdig
In de zomer van 1988 nemen ze debuutalbum Today op. De plaat koppelt melancholie aan zoete jeugdigheid, verpakt in dromerige klanken. Door de speltechnische beperkingen van de muzikanten niet volledig weg te moffelen, geeft Kramer Today een ontwapenende schoonheid mee. De muzikale invloeden sijpelen duidelijk door: The Velvet Underground ten tijde van hun titelloze derde plaat, Spacemen 3, Jonathan Richman, Joy Division. Toch is het de combinatie van muzikanten zonder uitblinkers die Galaxie 500 het eigen geluid geeft: van op het eerste gehoor simpele maar zeer muzikale drums, melodieus basspel, een gitaargeluid dat zowel kan golven als stormen en onvaste, haast voorgedragen vocalen.

Hoogtepunten van Today zijn het ontladende en van een fraaie Peter Hook-baslijn voorziene 'Temperature's Rising' en de psychedelische drones van de Jonathan Richman-cover 'Don't Let Our Youth Go to Waste'. De plaat verkoopt goed en krijgt vooral in Europa een uitstekende ontvangst in de pers; Thurston Moore van Sonic Youth noemt het zijn favoriete gitaarplaat van 1988. Door het onverwachte succes krijgen grotere platenlabels Galaxie 500 in de gaten.

Pastoraal meesterwerk
Ongeveer een jaar na Today verschijnt hun tweede plaat dan ook niet meer op het kleine, lokale Aurora, maar op Rough Trade. On Fire is een pastoraal meesterwerk, waarop een groep te horen is die door een verbeterde speltechniek aan zelfvertrouwen heeft gewonnen. Zonder daarbij in het krachtiger geluid hun gevoel voor esthetiek te verliezen. Het kost ze weinig moeite om de ideeën in hun hoofd in muziek om te zetten, zodat ze On Fire in korte tijd en in zeer weinig takes opnemen.

De band is op zijn artistieke hoogtepunt en klinkt hecht, geconcentreerd en op zijn zwaarmoedigst. Volgens sommigen zijn de beeldende teksten gelardeerd met koudeoorlogweltschmertz. Ieder bandlid piekt, met een betoverende plaat vol gloedvolle ambientpop als resultaat. Warehams breekbare vocalen zweven als nooit tevoren, vooral wanneer hij een kopstem opzet in tekstloze refreinen. Zijn repetitieve gitaarspel hypnotiseert, zoals in 'When Will You Come Home'. Yang laat haar basgitaar op zijn soepelst klinken, en Krukowski drumt spacey en dreigend tegelijk. Hoogtepunt van dromerige melancholie is het subliem ijle 'Snowstorm'.

De pers is lyrisch over de plaat en de band bouwt in Engeland een aardige aanhang op, wellicht ook omdat de band past bij de dan schoolmakende shoegazemuziek. Al snel kunnen ze leven van de muziek, hun bijbaantjes opgeven en het studeren op een lager pitje zetten. Het is tevens het begin van het einde van Galaxie 500, want de band begint langzaam in twee kampen uiteen te vallen: het stelletje Yang en Krukowski tegenover Wareham. Die zich onder andere in artistiek opzicht steeds meer het derde wiel aan de wagen voelt. Aan de andere kant wordt Wareham, nu er geld verdiend wordt, steeds egoïstischer.

Muzikale narcoticatrip
Het opnameproces voor de derde plaat, This Is Our Music, verloopt dan ook zeer stroef. Zeker wanneer Wareham serieus werk gaat maken van een solocarrière, zonder zijn medebandleden in te lichten. Toch is de plaat zeker geen pas op de plaats; wel is het een muzikale narcoticatrip. Het is hun meest afwisselende en best geproduceerde, met keyboards en nog meer gitaarlagen dan op de voorgaande platen.

Maar meer afwisseling betekent ook enkele mindere songs, die lijden aan spanningsloosheid: 'Hearing Voices' en 'Way Up High'. In sommige nummers komt Galaxie 500 op zijn langzaamst en meest minimalistisch voorbij, zoals in het intrigerende 'Spook'. Dit staat in schril contrast met de ontregelende climax in de Yoko Ono-cover 'Listen the Snow is Falling'.

Wederom is de pers lovend over het album, en de band toert uitgebreid door Amerika, Europa en langs het Engelse festivalcircuit. Er zijn zelfs contacten met grote platenmaatschappijen zoals Columbia. Toch trekt Wareham voorjaar 1991 de stekker uit Galaxie 500, letterlijk aan de vooravond van een toer door Japan. Hij heeft genoeg van de interne conflicten, en bovendien contacten voor een solodeal met het Elektralabel.

De erfenis
Een hardnekkig fabeltje over Galaxie 500 is dat ze, nauwelijks platen verkopend, als onbekende en onbegrepen pioniers het bijltje erbij neergooiden. Dit idee ontstond al vrij snel na de split, omdat door een faillissement van Rough Trade de platen niet meer leverbaar waren, zodat de cultstatus groeide. De heruitgave van hun werk in 1997 was eveneens al snel niet meer leverbaar, waardoor deze status vrijwel onveranderd bleef. De waarheid is echter dat ze uitgroeiden tot een gewaardeerde band die optrad in zalen ter grootte van Paradiso. Voor een grotere groei was de zang van Wareham de beperkende factor: deze was toch te onvast en te veel underground.

De muziek van Galaxie 500 is weer op een normale manier beschikbaar. Zelfs de luxe-edities rieken niet naar geldklopperij: de Peelsessies tonen aan hoe bepalend Kramer was voor hun geluid, bij de restopnames zitten enkele juweeltjes van nummers en de live-opname toont hun shoegazelink aan.

Tegen de verdrukking van de Bostonse hardcorepunkbuzz in, maakte Galaxie 500 unieke muziek die het psychedelische van de jaren zestig combineert met de lethargie van de jaren tachtig. Dit had een grote invloed op de slowcore van bands als Low en Codeine. Daarnaast waren ze, zij het minder direct, van invloed op shoegaze en postrock. Ook hedendaagse droompopbands als Beach House hebben veel geleerd van Galaxie 500. Wie direct wil horen wat hun meerwaarde is, luisteren naar de toon van de gitaar in hun magnifieke cover van Joy Divisions ‘Ceremony’. Na ruim tien jaar wachten kan het met deze heruitgaven weer.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/galaxie-500/onvoltooid-verleden-tijd-galaxie-500/20197/
Meer Galaxie 500 op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/galaxie-500