• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Fonal: Mainstream in de Finse ondergrond

Sami Sänpäkkilä, de man achter Fonal en verder bekend van zijn soloproject Es en Kiila staat met beide voeten in de Finse muzikale ondergrond. We vroegen hem wat hij vindt van de massale aandacht die de Finse psychfolk-bands momenteel te beurt valt.

Tekst: Hans van der Linden

Publicatiedatum: 06 juni 1999

Vorig jaar verscheen in The Wire het artikel 'The Finnish Underground' (dec. 2004, nr. 250) en intussen krijgt de Finse ondergrond wereldwijd de nodige aandacht. Maar daar blijft het niet bij. Dit najaar trokken Islaja, Kuupuu, Lau Nau, Tomutonttu, Taikuri Tali en Hertta Lussu Ässä samen een maand door Noord-Amerika en Es, Islaja en Kemialisset Ystävät traden dit jaar in het kader van de Fonal-showcase zelfs aan op het Sonar Festival te Barcelona.

Wat vind jij van de toenemende interesse voor Finse psych folk?
"Het is een goede zaak dat die muziek veel aandacht krijgt, maar eigenlijk hoop ik dat de mensen in het algemeen zich wat meer gaan interesseren voor onconventionele muziek, voor muziek die tot denken aanzet. MTV en consoorten zijn voornamelijk geïnteresseerd in geld. Ze zijn mainstream en hun marketingtechnieken oneerlijk. Dat is een gegeven dat stilaan alom bekend raakt. Sommige mensen geven daarom en anderen niet."

Welke factoren spelen er volgens jou mee?
"Internet is een belangrijk medium dat de wereldwijde verspreiding van obscure Finse muziek vergemakkelijkt. Daarnaast zijn er manifestaties zoals Sonar die bands uitnodigen zonder hun muziek ooit gehoord te hebben. Eigenlijk is Sonar een enorme marktplaats voor cutting edge muziek. Ik had daar serieuze twijfels bij. Het festival evolueert immers in een richting die ik helemaal niet respecteer. Maar ik wilde toch eens proberen wat het zou geven om op een groot festival te spelen. Daarbij was ik vooral geïnteresseerd in het feit of ze om ons zouden geven. En eigenlijk deden ze dat niet. Maar tegelijkertijd waren er veel mensen die ons kwamen bekijken en die wel om ons gaven. En dat maakte dat het voor ons wel de moeite waard was."

De Finse psychfolk-bands lijken tegenwoordig als paddestoelen uit de grond te schieten. Wat is er aan de hand in Finland?
"Ik zou eindeloos kunnen uitwijden over de Finse volkslegende Kalevala, de bossen en de natuur maar dat doe ik niet. Waar ik echt in geloof is dat er een paar jaar geleden een groep mensen echt haar best deed om iets nieuws te verwezelijken. Ze slaagden daar met glans in en wat meer is, het werkte.
Het is moeilijk om het in het kort te duiden. Er liggen zonder twijfel goede redenen en toevalligheden aan de basis maar deel uitmaken van iets dat zo speciaal en mooi is heeft ook een negatieve zijde: er zijn immers altijd mensen die zich niet tot die groep rekenen. Dat is een beetje de reden waarom de mensen in Finland niet tot een collectief of een scène willen behoren. Bijna ieder album dat hier gemaakt wordt, is het resultaat van één enkele man of vrouw. We hebben elkaar niet nodig om creatief te zijn, maar het samenspelen geeft enorm veel zelfvertrouwen en zorgt ervoor dat we niet eenzaam zijn.
Het is zelfs heel gemakkelijk om te creëren als je door zoveel mensen gesteund wordt die ook nog eens hun talenten ter beschikking stellen. Ik denk zelfs dat ik voor iedereen in Finland spreek als ik zeg dat we ons evenzeer verbonden voelen met muzikanten uit andere landen. Glenn (Donaldson, Jewelled Antler, HVDL) heeft dit ooit als volgt verwoord: 'Iedereen is zo vreselijk vriendelijk, dit is gewoon een heel fijn gebied.' Maar het klopt helemaal. De honderden mensen die ik over de hele wereld ontmoet heb hadden één ding gemeen: ze zijn zo verschrikkelijk aardig. Zelfs de meisjes van Magic Markers zijn vriendelijk, kan je dat geloven?"

Drie jaar geleden stelde Sami samen met Jan Anderzén de compilatie Surrounded by Sun samen. Naast Finse bands vind je daar ook werk op terug van PG Six, Greg Weeks, Fursaxa en The Scorces op terug. Past de titel in de bovenstaande gedachte?
"De titel verwijst er inderdaad naar. De bands zijn de zonnestralen van de zon waardoor iedereen omringd wordt. Jij en ik zijn de mensen die luisteren, terwijl we ons baden in de warmte van de muziek. Deze theorie gaat ver in de tijd terug en geeft weer waarom ik op de Fonal-releases een warm en vol geluid wilde hebben. Mainstreammuziek is gemaakt om op de radio of in rockstadions gespeeld te worden. Fonalmuziek is gemaakt voor de huiskamer."

Neemt Fonal een specifieke positie in het Finse muzikale landschap in?
"Eigenlijk ben ik Fonal. Daarom is het heel moeilijk om af te bakenen wat het label wel of niet wil uitbrengen. Als je mijn label met Lal Lal Lal vergelijkt is het duidelijk dat zij zich meer op de experimentele en controversiële kant richten. Soms denk ik echt dat het materiaal dat Fonal uitbrengt de mainstream heel dicht benadert.
Je herinnert je vast nog wel al die bands uit Seattle die ooit alles ondersteboven gooiden door onafhankelijke mainstreammuziek te maken. De muziek veranderde daar niet echt door maar veel mensen begonnen naar die bands te luisteren met als gevolg dat die bands zelf mainstream werden. En dit gebeurt de hele tijd. Bands zoals Sigur Rós en misschien zelfs Animal Collective en aanverwanten zijn al een tijdje op weg om mainstream te worden. De term 'onafhankelijk' verandert daar niet door. Sommige bands slepen het predikaat even met zich mee naar de mainstream maar nadien keert de term vanzelf weer terug.
Ik denk dat er met Fonal iets soortgelijks aan het gebeuren is. We flirten met mainstream en het interesseert me niet waar we zullen uitkomen. Het zijn op muzikaal vlak echt bizarre tijden. Het publiek heeft respect voor talent en artiesten die zonder de grote productieketens werken krijgen een kans. En dat is nieuw. Ten tijde van Elvis gaven de mensen er niet om wie de nummers schreef, zolang ze hun onberispelijke droom maar konden aanbidden. Nu laat muziek mensen inzien dat iedereen met problemen en droefheid geconfronteerd wordt. Ik haat muziek en video's die hun publiek een glamoureuze glitterwereld voorhouden en dit proberen te verkopen als een realiteit waar je naar moet streven. Als je naar de fantasiewereld luistert die de artiesten op Fonal scheppen, hoor je onze realiteit, die in werkelijkheid heel dichtbij is. Wandel gewoon in de bossen of ga naar het dichtstbijzijnde meer en daar is het te doen. Daar heb je geen limousine of geld voor nodig."

Wat is voor jou de belangrijkste evolutie op muzikaal vlak?
"Die heeft nog niet plaatsgevonden. Maar tot nu toe is de belangrijkste verandering dat de major platenlabels inzien dat je niet kan voorspellen welke bands zullen verkopen. Bijgevolg geven ze de bands meer vrijheid. Daarnaast hebben ze het geweldige idee - dat helaas juist is - dat je om het even wat kan verkopen. Zolang je maar een naam een maand onafgebroken op posters, in advertenties of op de radio laat opduiken.
Wat ik hoop dat ooit zal gebeuren is dat ze zich geleidelijk aan gaan realiseren dat kwaliteit nog méér verkoopt. Als wij een prachtig verpakt product van hoge kwaliteit voor een redelijke prijs te koop aanbieden dan werkt dat. De cd-prijzen zijn te hoog en het publiek krijgt te weinig voor zijn geld. Als je een slordige jewelcase in je handen hebt met een afzichtelijke hoes die gemaakt is door dezelfde kerel die de servetten van McDonald's ontworpen heeft, dan begrijp ik heel goed waarom je liever wil downloaden."

Foto’s: Riikka Kantinkoski

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/fonal/fonal-mainstream-in-de-finse-ondergrond/11735/
Meer Fonal op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/fonal