• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Fermin Muguruza: Musiceren in dienst van het volk

De Baskische muzikant en activist Fermin Muguruza timmert al ruim twintig jaar aan de weg en op alles wat naar establishment riekt, eerst in diverse punk- en skabands, de laatste jaren solo en in samenwerking met geloofsgenoten als Manu Chao. En onlangs met een keur aan dance-artiesten uit het Engelse Bristol.

Tekst: Dave Roozendaal

Publicatiedatum: 15 februari 2004

ONDERDRUKKING
Het moge bekend verondersteld worden dat de historie van Baskenland en haar volk er één is van strijd tegen overheersing. Hoewel Baskenland nooit een op zichzelf staande staat is geweest, vechten de inwoners al tijden voor onafhankelijkheid. Het gebied is verdeeld in twee stukken: een Frans en een Spaans gedeelte. Sinds eind jaren zestig speelt één groep de hoofdrol in de Baskische onafhankelijkheidsstrijd: het in 1959 opgerichte en uit een andere Baskisch-nationalistische groep - EKIN - voortgekomen ETA (Euskadi Ta Askatasuna, wat "Baskenland en Vrijheid" betekent). Kon de groep in de jaren zestig en zeventig op flink wat steun rekenen in de hele wereld vanwege de keiharde onderdrukking door de fascistische dictator Franco, tegenwoordig lijken de gewelddadige methodes van ETA steeds zinlozer te worden, en de sympathie slinkt.
Feit blijft dat de Spaanse onderdrukking een enorme rol blijft spelen in het hedendaagse Baskenland. Hele generaties Basken zijn opgegroeid met een verbod (op straffe van levenslange opsluiting of doodstraf) op het spreken van het Baskisch, een verbod dat bijna het verloren gaan van de unieke taal (het is nog altijd niet geheel duidelijk waar de oorspronkelijke Basken nu precies vandaan kwamen, en de taal lijkt in niets op het Spaans of andere Latijnse talen) tot gevolg heeft gehad.

SPREEKBUIS
Zo ook Fermin Muguruza, die in de jaren zestig geboren werd in Irun, een plaatsje tegen de grens met Frankrijk. Toen hij (bas, zang) in de jaren tachtig met zijn broer Iñigo (gitaar) en Treku Armendariz (drums) de skapunkband Kortatu oprichtte, zong hij over de strijd van zijn land, maar deed dat noodgedwongen in het Spaans, omdat hij het Baskisch niet machtig was; in zijn kindertijd was het geven van Baskische les op school uitdrukkelijk verboden, en ook thuis werd geen Baskisch gesproken om te voorkomen dat de kinderen het zouden overnemen en het op straat met elkaar zouden spreken - daar waar Franco's politietroepen, de Guardia Civil, alom vertegenwoordigd was. Na de dood van Franco echter werd het verbod op de talen die in Spanje gesproken worden naast het Castiliaans (het Spaans zoals wij het kennen), dus Baskisch, Catalaans en Galicisch, opgeheven. De Basken begonnen massaal hun eigen taal, die gedeeltelijk door taalwetenschappers gereconstrueerd moest worden, te leren, en na enkele jaren kon ook Kortatu in hun eigen taal zingen.
De band stak nooit onder stoelen of banken dat zij de gewapende strijd van ETA volledig steunden, en ook toen de gebroeders Muguruza na Kortatu in de jaren negentig doorgingen in de band Negu Gorriak ("rode winter") groeiden zij uit tot één van de belangrijkste onofficiële ETA-spreekbuizen naar de Baskische jeugd toe, via de muziek maar ook via de activiteiten die de band vanuit het eigen label Esan Ozenki ("zeg het luidop") organiseerde. In een interview uit begin jaren negentig (Negu Gorriak trad op in Sneek op een festival waar bands speelden die zongen in "kleine" talen als het Welsh, Baskisch en Fries) met het blad Revista Latina zei Muguruza dat buitenstaanders nooit werkelijk zouden kunnen begrijpen hoe het voor het Baskische volk was om onder Spaanse heerschappij te leven. Hij verdedigde toen de werkwijze van ETA en haar aanhangers door te stellen dat dat de weg van "oog om oog, tand om tand" was, en dat er geen andere mogelijkheden waren - de Spaanse regering weigert sinds jaar en dag officieel met ETA en haar (vermeende) politieke takken (Herri Batasuna, Euskal Herritarok en Batasuna) te praten.
Muzikaal ging Negu Gorriak verder waar Kortatu opgehouden was: de hoofdmoten ska en punk werden vermengd met invloeden uit de dub, metal en hiphop. Met de revolutionaire en vaak ronduit opruiende teksten een explosieve mix, die ook door de Spaanse regering met argusogen werd gevolgd. De band heeft altijd te kampen gehad met tegenwerking door de Madrid goedgezinde politiek, wat zich uitte in verboden concerten en censuur op de Spaanse radio en in de geschreven pers, maar dat maakte de leden en hun fans alleen maar strijdbaarder.

SOLO
Aan het eind van de jaren negentig kondigde de band het einde van haar bestaan aan met het achtste album Salam, Agur (Esan Ozenki, 1996), hoewel de laatste concerten in februari 2001 werden gegeven. In de tussentijd was Fermin Muguruza al het solopad opgegaan, na één album te hebben opgenomen met de punkband Dut (Ireka Ateak, Esan Ozenki, 1997). In 1999 bracht hij het album Brigadistak Sound System uit op Metak, de voortzetting van Esan Ozenki, waarop hij muzikaal gezien het zwaartepunt verlegde van punk en metal naar dub, ska, hiphop en jungle, en ook de onderwerpen in zijn nummers meer internationaal tintte: van Baskisch nationalisme tot anders-globalisme. Strijdbaar klinkt hij echter nog altijd, hoewel de sfeer op de plaat beduidend anders is dan op zijn voorgaande werk: minder grimmig, feestelijker. Zo ook op FM 99.00 Dub Manifest (Metak), waarop de gitaren en rockinvloeden vrijwel geheel achterwege gebleven zijn. In die jaren werd ook zijn contact met Manu Chao (met wie hij in 1994 gastbijdragen leverde aan het album Dale Aborigen - El Cielito Records - van de Argentijnse band Todos Tus Muertos) en consorten intenser, wat zich onder meer uitte in de tour Jai Alai Katumbi Express.
In 2002 kwam het album In-komunikazioa (Metak) uit, waarop hij de lijn van de vorige twee albums voortzet, en in 2003 verscheen het resultaat van een project waar Muguruza een jaar had gewerkt: Irun Meets Bristol. Komunikazioa. Waarop muzikanten uit Bristol als Rob Smith (Smith & Mighty), Flynn & Flora, Peter van More Rockers, Fun'Da'Mental en Alpha & Omega, allen muzikale helden van Muguruza, de songs van In-komunikazioa aan een remixbeurt onderwerpen. Het project kwam voort uit een idee om een plaat te maken ter ere van de al jaren (hoogst waarschijnlijk onterecht) vastzittende Amerikaanse journalist Mumia Abu-Jabal. De verbondenheid tussen Irun en Bristol als oorden van verzet tegen het establishment (Irun vanwege de Baskische onafhankelijkheidsstrijd en Bristol vanwege de protesten tegen uiteenlopende zaken als de arrestatie van Satpal Ram - een Brit van Pakistaanse origine die uit zelfverdediging een racistische aanvaller doodde maar voor moord gevangen werd gezet - en de poll tax), uitgedrukt in muziek.

CENSUUR
De strijd van Muguruza in eigen land gaat intussen door. Nog altijd worden hij en zijn medewerkers tegengewerkt als zij willen optreden of zich op andere manieren willen uiten. Dit jaar zijn al enkele concerten afgelast onder druk van verscheidene lokale en landelijke overheden alsmede van belangengroepen van slachtoffers van terrorisme. De band die Muguruza inmiddels gevormd heeft, Kontrabanda, laat zich daar zoals gewoonlijk niet door afschrikken en gaat gewoon door met spelen, waar dan ook, niet zozeer onder het motto "Gora Euskadi!" ("leve Baskenland"), maar met de slogan "Gora Herria!" ("leve het volk").

Fermin Muguruza Kontrabanda speelt op 19 februari in De Melkweg te Amsterdam tijdens een speciale aflevering van ¿Qué Pasa?.

» Bezoek de ¿Qué Pasa? website

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/fermin-muguruza/fermin-muguruza-musiceren-in-dienst-van-het-volk/5177/
Meer Fermin Muguruza op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/fermin-muguruza