• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Faust: het grandioze resultaat van een gefaalde missie.

Een van de eerste groepen die ook internationaal succesvol waren met krautrock is Faust. De groep is beroemd om de innovatieve muziekaanpak en de handige publiciteitstruc van label Virgin. Een bijzonder gezelschap dat bovendien omgeven is met mysterie. Daarom: een portret van Faust, een van de meest iconische krautrockbands.

Tekst: Niels Waarlo

Publicatiedatum: 10 augustus 2014

Er is niet al te veel bekend over de allereerste dagen van dit gezelschap. Het wordt in ieder geval eind jaren zestig in Hamburg opgericht door zes mensen die eerder in verschillende obscure bandjes speelden. Daarnaast zou vermoedelijk niemand ooit van ze gehoord hebben als ze Uwe Nettelbeck niet tegen het lijf liepen. Deze muziekjournalist wordt er door het label Polydor, dat lucratieve kansen ziet in de pas ontsproten West-Duitse kant van rockmuziek, op uitgestuurd om een band te vinden die de concurrentie aan moet gaan met Amerikaanse en Britse artiesten.

Nettelbeck komt aanzetten met Faust, dat je gerust een stel muzikale mafkezen mag noemen. Desondanks krijgen ze van de verantwoordelijke Nettelbeck een eigen studio, geld en artistieke vrijheid. Met Frank Zappa's band The Mothers of Invention als duidelijkste inspiratiebron rukken ze de bekende rockelementen volledig uit hun voegen en vervormen ze die tot iets geheel eigens. Debuutalbum Faust (1971), geproduceerd door Nettelbeck, is het bizarre resultaat, en uiteraard blijft commercieel succes compleet uit. Al helemaal na een wonderlijk concert in Hamburg Musikhalle, dat gekenmerkt wordt door falende apparatuur en publiek dat uiteindelijk zelf mee staat te jammen. Geruchten gaan dat de plaat nog geen duizend stuks verkoopt in de eerste maand.

Collageachtige muziekstroom
En dat terwijl het album werkelijk geweldig is. De plaat bestaat uit een collageachtige stroom aan muziek, barstensvol experiment, waarin Faust zijn luisteraars geen moment rust en geen enkel comfort gunt. Tegelijkertijd schuilt er ontzettend veel vermakelijkheid in het album, want tussen alle vreemdheden door weet Faust voldoende pakkende elementen toe te voegen om houvast te bieden. Bovendien vraag je je constant af hoe serieus de band zichzelf hier nou eigenlijk neemt, bijvoorbeeld als iemand met stemvervorming een soort gemeen gniffelende kobold na lijkt te willen bootsen. Hoe dan ook, Faust zet je met zijn surrealistisch aandoende debuut op het puntje van je stoel.

De Engelsen lijken dit laatste grappig genoeg beter in te zien dan de Duitsers, want als Polydor de lp - overigens op aantrekkelijk doorzichtig vinyl en in een doorzichtige hoes verschenen - in het Verenigd Koninkrijk uitbrengt, heeft Faust plots veel meer succes, zij het nog steeds bescheiden. Veel last van roem zullen de bandleden sowieso niet hebben: zij hullen zich in mysterie en laten hun gezichten nauwelijks zien. Wel resulteert de overzeese waardering erin dat het volgende album, Faust So Far (1972), eerder beschikbaar is voor de Britten dan in het thuisland zelf.

So far, so good
Dit album is veel meer gefocust op losse nummers: elke track heeft een duidelijk eigen idee. Zo is 'It's a Rainy Day, Sunshine Girl' zowaar een soort van liedje, met monotoon drumgeklop dat je helemaal murw beukt, en is in het jazzy 'I've Got My Car and My TV' de invloed van Frank Zappa duidelijk te bespeuren. Ook Faust So Far doet het in het Verenigd Koninkrijk aardig goed; Faust kan bij een deel van de jeugd zelfs op populariteit rekenen.

Het jaar erna komt de band, wederom dankzij Uwe Nettelbeck, in aanraking met de Amerikaan Tony Conrad, die eerder met John Cale van The Velvet Underground in Theatre of Eternal Music, ook bekend als The Dream Syndicate, zat. Die groep hield zich vooral bezig met drones. De juiste instelling voor een goed huwelijk met Faust heeft Conrad dus al. En jawel: de viooldrones van Conrad in combinatie met de dreigende, minimalistische stijl die Faust zich hier aanmeet, maken Outside the Dream Syndicate (1973) een sterke en spannende plaat. Maar aangezien ook Conrad in zijn thuisland bepaald geen grootheid is, wordt dit album slechts in zeer beperkte kringen gehoord en is het tot de dag van vandaag weinig bekend.

De visie van Virgin
Ondanks het feit dat de band waardering krijgt, kun je het onmogelijk een groot commercieel succes noemen. Wat dat betreft mogen de muziekliefhebbers Uwe Nettelbeck dankbaar zijn, maar zijn missie voor Polydor is niet gelukt. Dat label laat Faust dan ook vallen zodra het contract afloopt. Het Britse label Virgin, dat in 1972 is opgericht door (de inmiddels schatrijke) Richard Branson, springt in. De platenmaatschappij slaat Faust aan de haak en komt direct met een creatief plan om de bekendheid van de band en Virgin zelf eens flink op te vijzelen.

Faust, dat voortdurend is blijven spelen en opnemen, heeft een enorme collectie aan materiaal. Virgin spreekt met Nettelbeck af dat de groep deze muziek voor niets aan het label geeft, waarna het daaruit een album vormt dat het voor de prijs van een single kan verkopen. Allerlei fragmenten, van losse schetsjes die nog geen minuut duren tot enkele verrassend pakkende nummers, worden achter elkaar geplakt. Oplichting van de liefhebbers? Verre van, want het concept werkt opvallend goed: The Faust Tapes is een vervreemdend en wederom collageachtig geheel, maar door de korte duur van de meeste fragmentjes luistert het erg makkelijk weg. Door de ongelooflijk lage prijs (49 pence) verkoopt het geweldig. Bovendien zijn zelfs de kritieken positief. Virgins plan is gelukt.

Einde aan het krautrockavontuur
Het wordt dan ook tijd voor een tour door het Verenigd Koninkrijk, waarin Faust wederom lekker zijn eigen ding doet, bijvoorbeeld met aan synthesizers aangesloten flipperkasten. Maar als Faust IV (1973), dat moeizaam tot stand komt doordat de band niet meer in de vertrouwde studio zit en kampt met veel meer bemoeienis van buitenaf, uitgebracht wordt, valt de verkoop enorm tegen. De plaat bevat het grappend getitelde 'Krautrock', dat leunt op drones, maar ook opvallend conventionele muziek als het reggaeachtige 'The Sad Skinhead' en het rustige popnummer 'Jennifer'. Het album is dan ook onverwacht toegankelijk, zij het met een flinke scheut Faustgekte. Tegenwoordig wordt het door velen beschouwd als een meesterwerk, maar in 1974 was het een tegenvaller.

Zo kan het dat het album dat tegenwoordig door sommigen zelfs gezien wordt als hét album van Faust, diens doodsteek wordt. Virgin wil de opvolger niet eens meer uitbrengen en de groep besluit dan ook, gedesillusioneerd door deze tegenslag, uit elkaar te gaan en min of meer te verdwijnen. Later zouden de leden weer bij elkaar komen en ze zijn tot de dag van vandaag actief, maar aan de meest gevierde periode van de band komt zo een einde. Des te knapper is het dat Faust zich in deze enorm korte tijd toch weet te profileren als het krautrockicoon met haast mythische status dat het nu is.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/dossier-krautrock/faust-het-grandioze-resultaat-van-een-gefaalde-missie/25213/
Meer Dossier Krautrock op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/dossier-krautrock