• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

De Zwarte Mafkezen

Het Scandanavische winterparadijs, eindeloze loofbossen, sneeuwvloktruien en vroege avonden. Zo vredevol als het plaatje lijkt, zo ruw werd hetzelfde land begin jaren negentig opgeschrikt door een groep fanatieke musici en hun nog fanatiekere aanhang.

Tekst: Joris Heemskerk

Beeld: Nozzman / nozzman.nl

Publicatiedatum: 01 oktober 2000

“The old bands just sang about it - today's bands do it!"

In navolging van black metal-pioniers Venom en Bathory trekken nieuwe bands als Mayhem, Darkthrone en Burzum ten strijde als boodschappers van het kwade. Maar zoals de quote hierboven (van Emperor’s drummer, Faust) al aangeeft: deze keer was het menens. Venom, in feite slechts een onschuldig groepje bierdrinkende rockers dat hun imago baseerde op lege satanistische leuzen en afbeeldingen, dat met zijn album Black Metal, een nieuw genre zijn naam bezorgde, voorzag duizenden pubers over de hele wereld van een uitweg uit de dagelijkse sleur, een aantrekkelijk alternatief voor de dagelijkse bijbelstudie.

Dead en verderf
Zo ook in Noorwegen waar honderden, zoniet duizenden, verveelde pubers de donkere surrealiteit van Venoms wereld gecombineerd met de anti-commercialiteit van pioniers als Bathory wel zagen zitten. In 1985 richten bassist Necrobutcher, gitarist Euronymous en drummer Manheim, de black metal-formatie, Mayhem, op. Na de release van drie obscure demo’s, Voice of a Tortured Skull, Pure Fucking Armageddon en Death Crush, vinden ze in een bizarre Zweed een ‘perfecte’ voorman. Dead (foto hieronder samen met Euronymus) was de naam en Dead hield er wat rare gewoontes op na. Zo inhaleerde hij voor elk optreden de geur van een dode raaf die hij overal mee naartoe nam in een plastic zak en verbrandde hij zijn kleren om op het podium zo luguber mogelijk voor de dag te komen. De intrede van een duistere black metal-manie die uiteindelijk zou leiden tot een land in vuur en vlam. In 1991 doet Dead zijn naam eer aan en pleegt zelfmoord. Deads lichaam wordt gevonden door Euronymous die volgens de ‘legende’ trots foto’s maakt van het dode lichaam van zijn zanger, handig voor een mooie albumhoes, zo denkt hij.

Het welvarende Noorwegen begin jaren negentig is saai. Iedereen werkt, de economie draait goed en de jeugd groeit op in een huisje-boompje-beestje-cultuur die weinig verheffend is in de ogen van onrustige pubers. In de kroegen van Bergen en Oslo heerst het gerstenat terwijl de kille snaren van een gitzwarte gitaar lonken naar enkele ambiteuze jongeren. Talloze metalbands die het koude en vooral vervelende Noorwegen willen ontvluchten door een fantasiewereld te scheppen waarin grenzen totaal verdwijnen springen als paddestoelen uit natte aarde. Een lading witte en zwarte schmink maken het plaatje bijna compleet. De geflipte voorman is dan de kers op het toetje, en geflipte voormannen melden zich bij de bosjes.

Inner Circle
Mayhem-gitarist Euronymous werpt zich op als spil in een web van tientallen bands. Hij start het label Deathlike Silence en tekent de eerste golf zwart metaal. Emperor, Enslaved, Abruptum en Burzum zetten hun krabbel onder een contract bij het label maar al snel zijn ze ontevreden over de manier waarop de luie Euronymous het label runt. Waarschijnlijk zien zijn ouders dat ook in en op last van pap en mam heft hij zijn label op, de kwaadheid zelve. Burzum, Emperor en de rest ontbinden hun contracten maar blijven talrijk rond Euronymous hangen in zijn zogenaamde Inner Circle, een groepje black metal-muzikanten dat zich ophoudt in de door Euronymous geopende platenzaak, Uheivete (Hel).

Euronymous’ Mayhem wordt terecht gezien als grondlegger van de meest spannende beweging in Noorwegen sinds jaren. Inner Circle was in feite niets meer dan een harde kern van gelijkgestemde muzikanten met eromheen een legertje makkelijk op te hitsen fans. Eén van de muzikanten was de jonge Christian (sic) Vikernes uit Bergen. Vikernes is een groot bewonderaar van Mayhem, regelmatig rijdt hij acht uur van Bergen naar Oslo om neer te strijken in de kelder van de platenzaak waar kopstukken als Eurynomous zich laven aan bezopen groupies en drugs. Vikernes wil niks van die randverschijnselen weten (“a cesspit of drunken clowns and skanky groupies”) en richt zich puur en alleen op een bloedserieuze aanval op het christendom in Noorwegen.

Vuurtje?
Op 6 juni 1992 rijzen er vlammen op vanuit het dak van Bergens houten kerk, een nationaal monument. De aanstichter zou Vikernes zijn, kort daarna gaan nog zeven kerken in vlammen op en Vikernes beweert in een lokale krant dat hij betrokken is bij de groep die de branden heeft gesticht. De politie neemt hem mee voor verhoor maar moet hem vrijlaten wegens gebrek aan concreet bewijs. Steeds meer kerken verdwijnen in de vlammenzee van de black metal-furie totdat ook die bezigheid een beetje saai en alledaags wordt voor de ambitieuze levenskunstenaars. Tijd voor de volgende stap.

Toontje hoger
De man die zijn legerkist weer een stapje verder zet was Faust, drummer van de jonge band Emperor en bijzonder geobsedeerd door het idee om iemands leven te nemen. In augustus 1992 loopt hij in zijn eentje door een park in Lillehammer waar hij Magne Andreasson letterlijk tegen het lijf loopt. Hij steekt de homosexuele Andreasson zevenendertig keer neer en rent, bedekt met bloed, het park uit. Pas een jaar later zou de politie hem oppakken voor dit delict, maar voor even moet de euforie van ongrijpbaarheid in de zwarte lucht om de scene gehangen hebben. In Euronymous’ platenzaak in Oslo begint Count Grishnackh (Burzums Christian Vikernes, foto hieronder) zich steeds meer te ergeren aan de blasé houding van hun zogenaamde leider. Euronymous plaatst in Vikernes’ ogen plezier boven puurheid en twijfelt openlijk aan zijn kwaliteiten als leider en steunpilaar van de jonge en furieuze beweging. Daarnaast is het Euronymous die Vikernes’ vriendin inpikt en is hij de fanatieke black metal-muzikant nog een behoorlijke duit royalties schuldig. Ondertussen deden er geruchten de ronde dat Euronymous van plan was om de lastige Vikernes uit de weg te ruimen door hem te ontvoeren en martelen met een priem.

Vikernes besluit het heft in eigen handen te nemen en stapt samen met een nieuwe Mayhem-gitarist, Snorre, in de auto om Euronymous met een bezoekje te vereren. Aangekomen bij het appartement van Euronymous belt hij aan. Euronymous opent de deur en Vikernes loopt naar boven. Zichtbaar zenuwachtig staat de Mayhem-gitarist in de deuropening. Hij raakt in paniek wanneer Vikernes dichterbij komt, hij weet immers dat Vikernes op de hoogte is van zijn plan om hem uit de weg te ruimen. Euronymous, een beginnend en fanatiek kickboxer, trapt Vikernes tegen de borst. Vikernes is verbaasd over de aanval maar grijpt direct zijn mes en steekt Euronymous diverse malen in zijn schouder. De Mayhem-gitarist rent de trap af en draait zich halverwege om om Vikernes nog één maal een trap te verkopen. Vikernes weert af en doodt Euronymous met een fatale steek in zijn schedel. Euronymous’ ogen rollen naar binnen en Vikernes rukt het mes uit zijn schedel als hij zijn laatste adem uitblaast. Terug in Bergen aangekomen bedenkt Vikernes zijn alibi. Dezelfde nacht nog belt een journalist hem op om te vragen naar de moord op Euronymous. Vikernes is verbaasd over de snelheid waarop het nieuws zich heeft verspreid en vertelt de man dat hij te moe is om te praten. De volgende dag staat er ironisch genoeg in een Noorse krant: “De Count rouwt! Hij was zo verdrietig over het nieuws dat zijn vriend Euronymous dood is dat hij niet in staat was om met ons te praten.” Oh, de ironie.

Al snel krijgt de Count een telefoontje van de politie in Oslo met de vraag of hij dringend langs kan komen voor een ondervraging. Hij stemt toe, vertelt zijn verzonnen verhaaltje en mag weer gaan. Wanneer de politie het onderzoek voortzet in Vikernes’ thuisstad Bergen, begrijpt hij dat ze hem kost wat kost willen inrekenen. De verklaringen van zijn maat Snorre, die vertelt dat alles van tevoren was gepland, doen hem geen goed en uiteindelijk wordt hij veroordeeld tot eenentwintig jaar gevangenis voor de moord op Euronymous, het in brand steken van kerken, wapenbezit en het stelen van explosieven.

Burzums toch al lugubere black metal wordt overschaduwd door de manieren van de Count. Klassiekers als Det Som Engang Var en Filosofem zullen altijd omgeven zijn met een waas van haat en slechte smaak. Vikernes, die in de gevangenis zijn voornaam, het ironische Christian, veranderd in Varg (dat Noors voor wolf is), wordt nog altijd over een kam geschoren met de satanistische beweging. Hij was echter geen satanist maar een zelfverklaard ‘heiden’ en nationaal socialist met een ongezonde kijk op alles dat niet puur Noors was. Op dit moment bromt hij nog steeds frisgeknipt in een Noorse gevangenis en houdt hij zich bezig met het schrijven van essays over paganisme en nationaal-socialisme.

De erfenis van de Count
De trend die Count Grishnackh in gang zette wordt tot op de dag van vandaag in de heidens/nationaal-socialistische marge voortgezet. In Duitsland doet de tweemansformatie, Absurd, van zich spreken door de moord op een “nogal vervelende” mede-student. Er doen geruchten de ronde dat het tweetal zich liet inspireren door de moorden van Faust en Vikernes maar de band weerlegt dat motief en zegt puur en alleen om persoonlijke redenen gehandeld te hebben. In Zweden vermoordt Belfagor uit de band Nefandus een Afrikaanse vluchteling tijdens een zogenaamde ‘niggerhunt’ en Dissection-bandlid, Jon Nodveidt, doet hetzelfde met een Algerijnse immigrant.

Deze excessen kleuren de hemel rond de black metal-scene nog zwarter dan hij al is en verstikken de muzikale creativiteit dermate dat het moeilijk is de stroming nog serieus te nemen. De invloed van Vikernes mag tegenwoordig beperkt zijn tot een kleine groep nationaal-socialisten, hij hangt nog steeds als een zwaar juk op de schouders van een muzieksoort die veel meer te bieden heeft dan de lugubere gedachtegangen van een aantal mafkezen.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/diverse-artiesten/de-zwarte-mafkezen/10676/
Meer Diverse Artiesten op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/diverse-artiesten