• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Het auditieve utopia van Boards of Canada

Met het verschijnen van Music has the right to children kreeg Boards of Canada, het pseudoniem van de broers Mike en Marcus Sandison, aandacht van een groot publiek. Tien jaar later, in 2004, verscheen een reissue van deze cd, die nu geldt als een klassieker in het elektronicagenre. Op het derde en nieuwste album, The Campfire Headphase, slaagt het duo er nogmaals als geen ander in het begrip elektronica van warmte te voorzien.

Tekst: Eric Van Rees

Publicatiedatum: 25 oktober 2005

In a Beautiful Place, Out in the Country is de titel van een in 2000 verschenen e.p. van het duo, waarop heden en verleden werden gevangen in een viertal adembenemend mooie tracks. De titel is tevens een verwijzing naar de eigen opnamestudio van Boards Of Canada, die zich ergens op het platteland in Schotland bevindt, in de buurt van Edinburgh. Op deze teruggetrokken plek krijgt de muziek van Boards Of Canada vorm en wordt ze opgenomen, beschermd tegen enige druk van buitenaf. Ook de muziek van het duo ademt een zweem van rust en bezinning uit, als een vacuüm van tijd en plaats waar de luisteraar tot zichzelf kan komen.

Filmkinderen
Het is de combinatie van moderne apparatuur en mooie, melancholische melodieën, die in 1998 leidt tot een grote populariteit onder critici en ingewijden wanneer op het kwaliteitslabel Warp Records de cd Music Has the Right to Children verschijnt. Een aantal (re)releases die na het verschijnen van de debuut-cd alsnog verschenen, laat zien dat het karakteristieke Boards Of Canada-geluid niet uit de lucht kwam vallen. Er waren jaren van experimenteren voor nodig om te komen tot de sound die Boards Of Canada nu kenmerkt, zoals vroege op het internet circulerende demo’s laten horen.

De titel van het debuut is erg goed gekozen: de muziek ademt een sfeer die doet denken aan een zorgeloze tijd in een verleden, maar de titel verwijst ook naar de jeugd van de muzikanten. Al sinds hun vroege jeugd zijn Mike en Marcus Sandison in de weer met het maken van muziek en films. Voor eigengemaakte films worden begin jaren ’80 soundtracks gemaakt, maar pas in 1995 verschijnt het eigenlijke debuut van Boards Of Canada, de lp Twoism, later heruitgebracht op cd. De band tussen film en muziek is bij Boards Of Canada onafscheidelijk: de muziek ademt een onmiskenbare sfeer uit, die onwillekeurig herinneringen en beelden bij de luisteraar oproept, variërend van natuurdocumentaires tot videospelletjes en sf-films. De bandnaam Boards Of Canada is een ode aan de National Film Board Of Canada, een filmproductiebedrijf dat documentaires maakt en wier soundtracks een vroege invloed waren op het groepsgeluid van het duo. Later zou het National Film Board, als blijk van waardering, op zijn beurt muziek van het duo gebruiken voor hun eigen films, waarmee de cirkel weer rond is.

De muziek van Boards Of Canada klinkt misschien niet wereldschokkend, maar de ogenschijnlijk simpele muziek moet het hebben van z’n vorm en details. Met name de manier waarop de melodieën en diverse lagen samples worden opgebouwd is even eenvoudig als complex. De vaak warm klinkende, eenvoudige melodieën doen denken aan het werk van Plaid en het vroegere Black Dog, die met het prachtige Spanners in 1993 een klassieker afleverden voor hetzelfde Warp waarop Boards Of Canada zijn platen uitbrengt. De ogenschijnlijke willekeur waarmee Boards Of Canada tracktitels samenstelt doet de invloed van Autechre vermoeden, maar waar Autechre graag balanceert op de dunne scheidslijn tussen abstract geluid en muziek, beweegt Boards Of Canada zich nooit buiten de eigen gebaande weg, namelijk die van dromerige downtempo nummers gevangen in een vierkwartsmaat en spaarzame maar memorabele melodieën. En met hier en daar een knipoog naar vergeten acts uit de jaren ’80 gezien het gebruik van oude drumbeats en apparatuur.

Mythische wereldvreemdheid
Het warme, melodieuze geluid van Boards Of Canada was in de jaren ’90 een verademing tussen alle post-grungebands die het muzieklandschap van die tijd domineerden. Zonder noemenswaardige promotiecampagnes wist het album Music Has the Right to Children een cultstatus te bereiken bij zowel een gitaargeoriënteerd als dance-georiënteerd publiek. Als snel ontstaat er een honger naar meer Boards Of Canada-producten, die met een aantal re-releases, waaronder het debuut Twoism, gestild werd. De verwachtingen zijn meer dan hoog gespannen wanneer in 2002 de opvolger van Music… verschijnt, Geogaddi getiteld. De reacties zijn ditmaal verdeeld: zo wordt het duo ervan beschuldigd een kopie van het debuut uitgebracht te hebben en vermeende ‘geheime’ boodschappen in de muziek worden tot in het absurde opgeklopt door overfanatieke luisteraars, die zich op internet verenigen.

Juist de wereldvreemdheid van hun makers, die zich het liefst ver van elke vorm van publiciteit hielden, droeg bij aan de mythische proporties die de muziek kreeg toegedicht. Zo duurde het album Geogaddi precies 66 gminuten en 6 seconden en bevatte het album titels als ‘Music Is Math’ en ‘The Devil Is in the Details’, die toch op z’n minst te denken gaven. Het duo schiep er een genoegen in interviewers op te zadelen met ontwijkende antwoorden op vragen over de bedoelingen en betekenissen van titels en tekstflarden, verweven in de muziek. Later zou men hierop terugkomen met de mededeling dat het allemaal een uit de hand gelopen grap was, toen bleek dat de mythe de kracht van de muziek begon te overheersen.

Het duo moet niets hebben van promotierondes bij nieuwe releases, evenals het geven van live-optredens om cd’s te promoten. Wel verschenen er de afgelopen jaren sporadisch interviews, al dan niet per e-mail afgenomen, die een kijk op de ziens- en werkwijze van Boards Of Canada geven. Eén van de meest opzienbare feiten die onlangs aan het licht kwamen was dat het duo in werkelijkheid broers van elkaar zijn, iets wat nooit eerder aan de orde is geweest. De releases van Boards Of Canada verhulden dit door simpelweg de tweede naam van Marcus Sandison te vermelden in plaats van zijn echte achternaam. De reden waarom ze dit liever verzwegen was dat men liever niet met andere muzikale duo’s werd verward, zoals Orbital. Niet dat hun muziek daar erg veel overeenkomsten mee vertoont, overigens.

Perfectie en vergankelijkheid
Perfectie is een belangrijk kenmerk van Boards Of Canada. Niet alleen de muziek is tot in de puntjes verzorgd, hetzelfde geldt voor de verpakking. Hoesfoto’s en tracktitels versterken de sfeer van nostalgie en imperfectie, die ook uit de muziek spreekt. Naadloos sluiten muziek en verpakking op elkaar aan en zelfs de manier waarover het duo praat over de muziek - of liever gezegd: dit achterwege laat - legt het initiatief voor interpretatie bij de luisteraar. De prachtige hoes van Music… toont een groep kinderen waarvan de gezichten zijn weggewerkt. Mede door dit detail krijgt de foto iets universeels: iedereen kan zich identificeren met degenen die op de foto staan, evenals met het afgebeelde tafereel waaruit iets van onschuld lijkt te spreken. Tegelijkertijd toont de hoes aan hoe manipuleerbaar het visuele is zonder de boodschap te verliezen. In hun muziek gebeurt exact hetzelfde: de gedachtes en associaties van de luisteraar worden door Boards Of Canada op even subtiele wijze gemanipuleerd.

De nieuwste cd met de titel The Campfire Headphase toont een zelfde soort foto als op Music…. Er staat een persoon afgebeeld op de achtergrond, maar het totaalbeeld is vaag, onduidelijk, als een vervagende herinnering. De vergankelijkheid is nooit ver weg bij Boards Of Canada, ook niet in de muziek. Schoonheid is onlosmakelijk verbonden met vergankelijkheid, is wellicht de boodschap. Maar is dat ook wat de makers met hun muziek willen overbrengen?

Het streven van Boards Of Canada is het creëren van tijdloze muziek, die los staat van de trends en de tijd waarin ze is uitgebracht, zo antwoordde men in een interview op de vraag wat de intentie van het duo is met hun muziek. Dit lijkt een hoog gegrepen ideaal, aangezien alle kunst verbonden is een met een tijdsgeest en past binnen een bestaande traditie. Toch heeft het duo hier een punt, want als er iets spreekt uit de muziek van Boards Of Canada, is het wel de indruk die gewekt wordt van het ontbreken van een directe context: de muziek staat op zichzelf, los van een dominate muziekscene of modetrend en wekt bij de luisteraar herinneringen aan het verleden op, dat slechts bestaat zolang het duurt. De beste muziek van Boards Of Canada is een unieke, auditieve luisterervaring die je aangrijpt als een goede film en alles om je heen doet vergeten, maar die je na het consumeren even snel weer vergeten bent, als na het ontwaken bij een droom waarvan je alleen nog weet dat hij er was, maar waarvan je je de exacte details niet kunt herinneren. De illusie van werkelijkheid, (schijn)realiteit, waarheid en herinnering die Boards Of Canada hiermee creëert bij de luisteraar is vaak even fascinerend als beangstigend. Als luisteraar weet je dan ook niet goed waar je aan toe bent, maar dat is niet noodzakelijkerwijs iets slechts: de muziek alleen al is fascinerend en mooi genoeg.

Met de nieuwste release, getiteld The Campfire Headphase, bevestigt Boards Of Canada opnieuw zijn verworven status in de elektronica en daarbuiten: het is een evenwichtige release met een aantal prachtige hoogtepunten die zich kunnen meten met hun beste werk. In zekere zin is de cd ook een stap terug, namelijk naar het debuut uit 1998. De tracks op The Campfire Headphase staan qua sfeer meer bij een zonnige winterdag dan bij het enigszins ongemakkelijke, donkere geluid op Geogaddi, en dat is geen slecht nieuws. In hun spaarzame interviews benadrukken de broers keer op keer het feit dat ze stapels materiaal hebben liggen voor toekomstige releases, waaronder een akoestische versie van Music Has the Right to Children. De tijd zal uitwijzen of de luisteraar voor de gek wordt gehouden. Het zou niet de eerste keer zijn.

The Campfire Headphase is verschenen op Warp Records

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/boards-of-canada/het-auditieve-utopia-van-boards-of-canada/10954/
Meer Boards of Canada op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/boards-of-canada