• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

On the Road - De Beats en popmuziek

Op Narrow Stairs refereert Death Cab for Cutie uitgebreid aan het boek Big Sur van Jack Kerouac. In een interview met KindaMuzik verklaarde zanger Ben Gibbard een groot fan te zijn van de schrijver. Met het optreden van de band op Crossing Border in het verschiet reden genoeg om eens de geschiedenis in te duiken voor zeven artiesten die ooit iets deden met de Beats.

Tekst: Niels Steeghs en Diana Willms

Publicatiedatum: 22 oktober 2008

"Nobody knows whether we were catalysts or invented something, or just the froth riding on a wave of its own. We were all three, I suppose."
-- Allen Ginsberg

Met de Beat Generatie wordt over het algemeen gerefereerd aan schrijvers en dichters die met name in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw bekendheid verwerven. In hun geschriften zoeken ze naar ruimte, spontaniteit en openheid, als tegenwicht tegen het saaie, kleinburgerlijke Amerika van de jaren vijftig. In de meeste gevallen hebben ze bovendien behoorlijk politiek getinte kritiek. Schrijvers als Jack Kerouac, William S. Burroughs en dichters als Lawrence Ferlinghetti en Allen Ginsberg vinden hun heil onder meer in het leven onderweg en een welhaast destructief bestaan met seks, drank en drugs. Erg rock-'n-roll, zou je denken. Maar eigenlijk zijn veel rockers dus juist nogal Beats, zoals de hier volgende zeven voorbeelden aantonen.

Bob Dylan en Allen Ginsberg
Als er één artiest is die emblematisch is voor het leven zoals Kerouac dat beschrijft in On the Road, dan toch zeker Bob Dylan (foto rechts: met Allen Ginsberg bij het graf van Jack Kerouac). Hij trekt als jongeman van Minnesota naar New York, verandert zijn naam en volgt zijn hart op weg naar faam. En eigenlijk duurt Dylans tour nog immer voort. Zijn associatieve, impressionistische, veelal maatschappijkritische en diepgaande songteksten vertonen veel sporen van de Beatdichters. Dat is geen wonder, want de in 1997 overleden dichter Allen Ginsberg - evenals de folkrocker van Joods-Amerikaanse komaf - behoorde tot Dylans vriendenkring. Dylan verklaart meerdere malen onder de indruk te zijn van zijn poëzie. Ginsberg is nadrukkelijk aan de zijkant te zien in de clip bij 'Subterranean Homesick Blues'. Bekend is dat Dylans invloed op The Beatles groot was. Maar de invloed van de Beats op de Fab Four is zeker niet minder belangrijk.

The Band en Lawrence Ferlinghetti
Dichter Lawrence Ferlinghetti is een van de nog levende iconen van zijn generatie. Hij omschrijft zichzelf liever als een bohème van een eerdere generatie dan als een Beat. Hij is echter als mede-oprichter van uitgeverij City Lights verantwoordelijk voor de publicatie van veel Beats. Zijn contributie aan de popwereld is ruim. Zo siert bijvoorbeeld zijn schilderij The Unfinished Flag of the United States een platenhoes van Propagandhi en inspireerde zijn A Coney Island of the Mind Cyndi Lauper tot het schrijven van haar nummer 'Into the Nightlife'. Maar het meest monumentaal is wel dat Ferlinghetti zijn gedicht 'Loud Prayer' voordraagt tijdens het door Martin Scorcese gefilmde The Last Waltz, het laatste concert van The Band.

The Clash en Allen Ginsberg
Ook The Clash was, net als voornoemde Dylan, niet vies van maatschappijkritische teksten. De band schopt eind jaren zeventig en begin jaren tachtig dan ook flink tegen de gevestigde orde aan. Dat maakt ze uitermate geschikt voor een samenwerking met de altijd in de laatste poptrends geïnteresseerde Allen Ginsberg (foto rechts: met Joe Strummer en Mick Jones). Bovendien was de pacifistische poëet wel gecharmeerd van het radicale protest van The Clash, zo laat hij tijdens een backstagebezoek aan de band in 1981 al eens blijken. Tijdens de show die avond draagt hij samen met The Clash het door hemzelf geschreven 'Capitol Air' voor, waarin hij zowel het kapitalisme als het communisme verwerpt. Op het Clash-album Combat Rock (1982) komt die samenwerking ook op plaat, waar Ginsberg in het nummer 'Ghetto Defendant' de stem van God doet.

Patti Smith en Allen Ginsberg
Iemand die ook altijd heeft gezegd veel inspiratie te vinden bij de Beats, is Patti Smith. De dichteres/zangeres wordt niet eenvoudigweg vanaf een afstandje beïnvloed, maar is persoonlijk goed bevriend met een aantal vooraanstaande namen uit het Beatwereldje, waaronder Burroughs en Ginsberg. Met die laatste, in wie ze een ware zielsverwant vindt, deelt ze verschillende keren het podium. Ze draagt bij meerdere gelegenheden gedichten voor van Ginsberg, waaronder 'Spell', de voetnoot van een van diens bekendste werken, 'Howl'. Wanneer Ginsberg in 1997 zijn laatste adem uitblaast, bevindt Smith zich onder de daarbij aanwezige vrienden en familieleden. Tijdens een herdenkingsdienst draagt ze op aangrijpende wijze Ginsbergs 'On the Cremation of Chogyam Thungpa Vidyadhara' voor, daarbij muzikaal begeleid door de eveneens met de overleden dichter bevriende Philip Glass.

R.E.M. en William S. Burroughs
In het boekje bij Accelerate citeert R.E.M. William S. Burroughs (foto rechts) op typerende wijze: "Thanks for the last and greatest betrayal / Of the last and greatest of human dreams / Thanks for the American dream to vulgarize / And falsify until the bare lies shine through. " Burroughs, avant-gardistisch schrijver van onder meer Naked Lunch, is als een van de sleutelfiguren van de Beats veelvuldig vertegenwoordigd in de popwereld. Hij verschijnt kort voor zijn dood in 1997 nog in U2's clip bij 'Last Night on Earth'. Clem Snide, The Soft Machine en Steely Dan ontlenen hun naam zelfs aan zijn werken. Maar om terug te keren bij het net als Burroughs vaak op cryptische wijze maatschappijkritische R.E.M.: voor de soundtrack van The X-Files verzorgt de schrijver de vocalen bij het oorspronkelijk van Automatic for the People afkomstige 'Star Me Kitten'.

Kurt Cobain en William S. Burroughs
Kurt Cobain heeft zijn bewondering voor William S. Burroughs nooit onder stoelen of banken gestoken. In een interview verwijst hij zelfs naar hem als "een van mijn enige idolen." Buiten een worsteling met verslaving en fascinatie voor geweren, hebben ze ook met het vaak cynische en deprimerende van hun pennenvruchten iets gemeen. In 1992 komt het tot een samenwerking tussen de twee in de vorm van de ep The "Priest" They Called Him. Hierop leest Burroughs - die al eerder spoken word-albums heeft uitgebracht - een van zijn korte verhalen voor, dat op redelijk wrange wijze handelt over een junkie die op de vooravond van Kerstmis op zoek is naar een fix. Cobain zorgt daarbij voor overstuurde gitaargeluiden vol feedback en distortion, gedeeltelijk gebaseerd op 'Stille Nacht'. Beiden nemen hun deel overigens afzonderlijk op. De eerste ontmoeting volgt pas een jaar nadien, en maakt veel indruk op Cobain. Na diens vertrek schijnt Burroughs tegen zijn assistent gezegd te hebben: "There's something wrong with that boy; he frowns for no good reason."

Rage against the Machine en Allen Ginsberg
Gezien de antikapitalistische en antiautoritaire inslag die spreekt uit een groot deel van het werk van een aantal Beats, is het niet zo verwonderlijk dat het ingang vindt bij een band als Rage against the Machine. De band - toonbeeld van een non-conformistische, politiek-radicale houding - heeft dan ook een gedicht van Ginsberg op muziek gezet dat qua inhoud geheel in hun straatje ligt: 'Hadda Be Playin' on the Jukebox'. Hierin krijgen onder andere diverse overheidsinstanties en het buitenlandse en militaire beleid van de Verenigde Staten een flinke veeg uit de pan. Het nummer verschijnt als B-kant van de single 'Bulls on Parade', op de ep 'People of the Sun' en duikt tevens op een aantal live & rare-platen op. Bij een live-uitvoering beveelt Zack de la Rocha het werk van Ginsberg aan: "Check him out; he's a great poet." En gelijk heeft 'ie.

Het in de inleiding vermelde interview met Death Cab for Cutie lees je hier.

Illustratie: Martien Ontwerpt

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/beat/on-the-road-de-beats-en-popmuziek/17627/
Meer Beat op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/beat