• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Kurt Cobain: Tien jaar zonder zijn muziek

Ik denk eigenlijk zelden aan hem. En dan zie je hem weer eens op de cover van een tijdschrift staan, omringd door "de vaste klanten", als er weer een lijst met de "5000 Beste Platen Aller Tijden", "De 100 Momenten Die Rock Veranderden", "101 Platen Die Je Dood Vervelen" verschijnt waarmee muziekbladen ons terroriseren zodat ze niet over nieuwe muziek hoeven te schrijven. Daar staat hij dan met die karakteristieke kin, die stalen ogen, het haar dat als een echte rockster altijd helemaal juist zat. Een beetje onwennig tussen die figuren die er schijnbaar al eeuwen, haast gebeeldhouwd staan, Dylan met zonnebril en krullen, Hendrix met zijn stonede ironie, Morrison in zijn Jezus Dionysus-houding. Binnenin is Pet Sounds altijd de Beste Plaat Aller Tijden. Is dat het dan? Heeft hij het dan voor elkaar gekregen? En wat is de prijs die hij er voor heeft betaald, los van zijn leven?

Tekst: Omar Muñoz-Cremers

Publicatiedatum: 05 april 2004

Helemaal zeker kan ik er nooit over zijn want Kurt Cobain had altijd een ambivalente houding ten opzichte van roem. Hij wilde gewoon de mooiste liedjes maken, Lennon-stijl, liedjes die door iedereen gezongen konden worden. Aan de andere kant droeg hij de last van een vreemd schuldcomplex, een paranoïde punkethos over de gevaren van artistieke uitverkoop (wat is nu precies datgene wat je opgeeft wanneer je een ster wil worden?), waar hij nooit van los kon komen. Die liedjes wist hij te zingen, met die unieke zuivere rauwheid in zijn stem, en ze waren inderdaad catchy genoeg om door iedereen gezongen te kunnen worden. Dan sloeg het schuldgevoel weer toe en kreeg de productie van de doorbraak Nevermind er van langs. Hij maakte vervolgens een punkgebaar toen hij al te groot, te veel onderdeel van de machine was om echt recalcitrant te kunnen zijn, door de opvolger In Utero te laten produceren, pardon opnemen, door de Ayatollah van indie, Steve Albini. Om weer te moeten concluderen dat die non-productie ook niet de bedoeling was.

Hij wilde de beste zijn maar schrok van het publiek dat zijn concerten bezocht. Hij maakte grappen over rockdinosaurussen maar in zijn zelfmoordbrief citeerde hij Neil Youngs "better to burn out/than to fade away" ('My My, Hey Hey') terwijl het onderwerp van dat nummer, John Lydon, in Los Angeles langzaam een pafferige oude man wordt. En hij is nu zelf classic rock geworden. Ik heb sinds zijn dood nooit meer een plaat van hem opgezet, zijn daad van zelfterrorisme is anders geweest dan andere muziekdoden, er spookt een zelfbeklag, zelfhaat, existentiële pijn naast kinderachtig narcisme in die platen waarmee ik niet graag geconfronteerd word, die ook van een andere tijd is, een andere levensfase. Het pijnlijke is echter dat wanneer ik zijn muziek op de radio hoor het altijd hetzelfde liedje is, altijd die laffe keuze voor de unplugged versie van 'Come As You Are', dat zo vlekkeloos overgaat in de rest van het classic-rocktapijt die de radiocomputers spinnen.

Wat heeft hij achter gelaten? Die iconische status is leeg, het betekent dat je niet echt meer over iemand hoeft na te denken. Hij was een fenomeen, het laatste Fenomeen of beter het Laatste Rockfenomeen, na hem zal rock nooit meer zo groot zijn, een brandpunt vormen dat iedereen aangaat, een moment van verandering beloven. Was het echter verandering of niet meer dan een einde, een inlossing van een belofte, de perfectionering/popularisering van bepaalde tendensen in de Amerikaanse rockmuziek van eind jaren tachtig (Sonic Youth, Pixies, Hüsker Dü, Dinosaur Jr, R.E.M. als de profeten die Nirvana aankondigen)? Niemand heeft hem daarna qua verhouding populariteit/intensiteit kunnen benaderen, rock fragmenteert na hem, een verzameling simulacra van passie en flets charisma. Hij liet een klein, mooi oeuvre achter dat voor zijn dood eigenlijk al af was, want los van de helse cirkels van depressie en verslaving kan je niet ontkomen aan de observatie dat zijn werk afgerond was, hij zou nooit radicaal kunnen breken met zijn popgevoel en in noise/avant-garde zou hij nooit zo goed kunnen zijn als hij was wanneer hij 'All Apologies' zong. Hem restte herhaling, en overgevoelig als hij was voor zijn status zag hij ongetwijfeld in dat hij een farce zou worden.

Er is veel gezegd over de onvermijdelijkheid van zijn dood: de genetische vloek van depressie in zijn familie, de slowmotion zelfmoord van heroïneverslaving die werd afgewisseld met mislukte zelfmoordpogingen, probeer jij het langer dan een jaar met Lady Cobain uit te houden, etc. Daarachter schuilt echter de morbide gedachte die stelt dat wij het misschien waren die hem dood wensten, een gedachte die wij in schaamte ontkennen omdat we hem niet kunnen begrijpen, die zucht naar een icoon, iemand die voor ons de sterrenloze nacht aan de periferie doorkruist. Ik kon me hem destijds al niet als oude man voorstellen. Hij was iemand zonder toekomst.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/709/kurt-cobain-tien-jaar-zonder-zijn-muziek/5570/
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709