• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Iedereen platenbaas: de wondere wereld van de cd-r- en cassettelabels.

Als je net als wij geïnteresseerd bent in de spannende marges van de muziekwereld in plaats van de platgetreden paden, dan ben je ze wellicht al tegengekomen: de talloze cd-r- en cassettelabels. Obscure muziek in prachtige hoesjes, de kracht van het doe-het-zelfmodel. Een kijkje in een wereld vol eigenzinnige muzikanten.

Tekst: Joris Heemskerk

Publicatiedatum: 18 augustus 2006

In 1976 staat er in Sideburns, een Brits fanzine, een artikel over hoe je een band opricht: “Dit is een akkoord. Dit is nog een akkoord en dit is een derde akkoord. Je kunt nu een band beginnen.”

Moeilijker moest de boodschap niet zijn en niet alleen Art Brut volgde dat advies sindsdien op. Een ander fanzine, Sniffin’ Glue, komt met dezelfde boodschap, iets anders verpakt: “Ben niet tevreden met wat je leest. Start je eigen fanzine.”Anno 2006 zijn fanzines vervangen door weblogs en nemen bands cybermarketing tools als MySpace massaal ter hand. Het oprichten van een eigen label is dan de logische volgende stap.

Onafhankelijk
Independent labels zijn al zo oud als de muziekindustrie zelf. Atlantic begon ooit als rhythm-and-blues independent en is nu een gigantische onderneming die kan bogen op een fameuze reputatie. Het befaamde Sun Records lanceert Elvis Presley en Johnny Cash die de muziekgeschiedenis voorgoed veranderen. Een iets recenter voorbeeld is New Hormones, het label dat The Buzzcocks in 1976 oprichten omdat niemand hun eerste single, ‘Spiral Scratch’ wil uitbrengen. Leer drie akkoorden en begin een band. Wil niemand je muziek uitbrengen? Start je eigen label. Tijdschriften negeren je als fan? Start je eigen fanzine. Minirevoluties, de doe-het-zelfesthetiek wordt door punk, postpunk en industrial maar al te graag overgenomen.

Ondergronds
Met de verschuiving naar new wave maar vooral naar het gefabriceerde superpopideaal van onder anderen ABC en Frankie Goes To Hollywood gecombineerd met de komst van MTV, gaat de doe-het-zelfmanie weer geforceerd ondergronds. 1980 en verder: MTV regeert bovengronds, terwijl de muziekfreaks hun heil in het cassetteruilcircuit zoeken. Talloze industrial labels duiken op en brengen hun cassettes in kleine oplages in soms extravagante verpakking uit. Dit is voordat internet de wereld in beslag neemt en alles gaat via mond-tot-mondreclame, fanzines en de post.

Charalambides gitarist Tom Carter is er in de Verenigde Staten ook vroeg bij met zijn label, Wholly Other. “Toen wij in 1994 begonnen, waren er weinig distributeurs waar wij terecht konden met onze muziek”, vertelt hij. “Alleen bij Forced Exposure, Revolver, Eclipse en Carrot Top. Dit was voor de internettijd, we deden alles telefonisch en het kostte enorm veel tijd. We hebben ooit wel eens wat advertenties in een aantal fanzines geplaatst, maar dat was het dan ook wat betreft onze marketingmogelijkheden.”

Cd-r versus cassette
De redenen waarom er naar de cd-r gegrepen wordt, zijn vrij simpel: ze zijn goedkoop en het is gemakkelijk om ze in een redelijke oplage te produceren. In de wereld waar drones, freefolk, noise en avantgarde regeren is het een perfecte uitkomst om de valkuil van tegenvallende cd-verkoop te vermijden.

Zo is John Olsons American Tapes label begonnen met het uitbrengen van zijn pre-Wolf Eyes noisebeesten, Phil Blankenships RRR, wellicht het oudste noiselabel dat nog bestaat. Aaron Dilloway’s (Wolf Eyes) Hanson en Dylan Nyoukis’ Chocolate Monk, dat met Wholly Other en RRR de oudste nog bestaande voorhoede vormt. Een pc en een cd-r-brander is alles wat je nodig hebt.

Brad Rose is samen met zijn vrouw Eden Hemming het echtpaar achter het label Foxy Digitalis en webzine. Daarbij runnen zij Foxglove, dat zich specifiek op de cd-r richt. “Er is geen makkelijkere manier om je muziek uit te brengen,” laat hij enthousiast weten, “en door de lage kosten hoef je je geen zorgen te maken om de oplage. Het is wel zo dat cd-r’s minder lang meegaan, de muziek verdwijnt na een poosje. Al is dat ook weer te ondervangen met een iets duurdere cd-r die een stuk langer meegaat.”

Cassettes zijn dan weer veel langer houdbaar, maar lastiger te bewerken. “Als je niet echt gecharmeerd bent van het feit dat de muziek die op cd-r’s staat ooit verdwijnt, dan moet je het op cassette zetten”, legt Campbell Kneale, ook bekend als drone gigant Birchville Cat Motel en de man achter het Nieuw Zeelandse label Celebrate Psi Phenomenon, uit. “Ik vind het echter een schitterend idee om muziek te maken die ooit zal verdwijnen.”

Vormgeving
Wat zowel veel cd-r- als cassettelabels bindt, is de aantrekkingskracht van persoonlijke details. Veel cd-r- en cassettelabels ontwerpen hun eigen hoesjes. Dat levert prachtige en unieke exemplaren op, alleen daarom al collectors items. Vooral de cassettehoezen van Maya Miller voor Heavy Tapes zijn prachtige psychedelische kunststukjes.

Ook Belgische labels als Sloow Tapes en Ultra Eczema raken hier steeds meer bedreven in. Mede daardoor gaan er Wolf Eyes-cassettes en Double Leopards-cd-r’s regelmatig voor meer dan honderd euro over de toonbank van eBay, er heerst in bepaalde kringen een extreme obsessie voor alles wat deze artiesten uitbrengen, gestimuleerd tot snelle koop en hoge uitgaven door de steevast beperkte oplages.

Vinyl in edities van vijftig, cd-r‘s in een oplage van 390, etcetera. De kracht van de mythe. “Het klinkt misschien vreemd, maar ik vind het soms té amateuristisch”, merkt Anthony Milton op. “Persoonlijk hecht ik enorm veel waarde aan hoezen, maar helaas zijn te veel cd-r’s erg teleurstellend vormgegeven. Met een mooie hoes kun je je onderscheiden en als er een lelijke hoes omheen zit, heb ik vaak al geen zin meer om naar de muziek te luisteren.”

Blow minds
Eigenlijk komt alles dan neer op de selectie van de labels. Een artiest levert een stuk muziek. Breng je het uit? Wat zijn de criteria? Heb je überhaupt criteria of vind je dat alle muziek die gemaakt wordt, ook gehoord moet worden? “Blow my mind, dat is alles dat ik vraag”, zegt Brad Rose.
Hamilton doet het met Pseudo Arcana iets anders. Hij wijst muzikanten aan wiens muziek hij graag wil uitbrengen. “Verhalen achter de band, mythes, die zijn vaak net zo belangrijk als de muziek zelf en dragen ook bij aan mijn beslissing of ik iets al dan niet uitbreng.”

“Het belangrijkste is mijn geloof in de artiest”, zegt Campbell Kneale daarentegen. “Ik hou van onnavolgbare artiesten, niet te imiteren artiesten, unieke muziek. Ik hou van debuutalbums van artiesten die je zou moeten kennen in plaats van bekende namen die je allang kent. Ik bedoel muziek die het angstige, het vreemde, het echte leven in zich heeft en het echte leven kan behoorlijk surreëel zijn.”

Meer is minder?
Het is de vraag of de hoeveelheid cd-r’s en cassettelabels uit het doe-het-zelfcircuit de kwaliteit naar beneden halen. Volgens Tom Carter is dat niet per se het geval. “In de jaren tachtig hoorde je hetzelfde over cassettes en singles. Liefhebbers zijn vrij begaafd in het kaf van het koren scheiden en je kunt bijna altijd wel een voorproefje horen op de websites van mailorders of de bands zelf. Ik zou zeggen kom maar op!”

Ook Brad Rose ontkracht dit. “In de jaren ‘50 en ‘60 zijn er duizenden singles uitgebracht. Net zoals duizenden shitty cassettes in de jaren ‘80 en ’90. Het is altijd al zo geweest en er zullen altijd mensen zijn die erover klagen.”

Toch zijn er ook minder positieve geluiden. Anthony Milton van het Australische label PseudoArcana bijvoorbeeld. “Er kan beter worden nagedacht over wat er uitgebracht wordt. Omdat het zo makkelijk is betekent het nog niet dat je klakkeloos alles uit moet brengen.”
Campbell Kneale voegt daar stellig aan toe: “Dat je een cd-r kunt branden betekent nog niet dat je Jimi Hendrix bent.”.

Stervend beest
Veel komt aan op de toewijding van de liefhebber, die ver gaat, vele euro’s uitgeeft en de hele scene op de voet volgt, dag in dag uit. Dat er zoveel ondergrondse labels opduiken is slechts een teken van vruchtbaarheid. Er wordt zoveel goede muziek gemaakt, het zou zonde zijn als de helft daarvan nooit te horen zou zijn.

“Het runnen van een klein label is zowat de enige optie om het stervende beest dat de muziekindustrie is te vermijden,” meent Campbell Kneale, “Wel is het lastiger om goede muziek te ontdekken. Ik bedoel écht goede muziek, levensveranderende muziek.” En daar ligt een mooie taak.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/709/iedereen-platenbaas-de-wondere-wereld-van-de-cd-r-en-cassettelabels/13671/
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709