Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
The Zombies - Butcher's Tale (Western Front 1914) (1967)
And I have seen a friend of mine
Hang on the wire like some rag toy
Then in the heat the flies come down
And cover up the boy
And the flies come down in Gommecourt
Thiepval, Mametz Wood, and French Verdun
If the preacher, he could see those flies
Wouldn't preach for the sound of guns
'Butcher's Tale (Western Front 1914)' is een van de vreemdste liedjes van The Zombies, afkomstig van het toch al zo merkwaardige psychedelische meesterwerk Odessey and Oracle. Met dank aan bassist Chris White, die hevig geïnteresseerd in de Eerste Wereldoorlog de compositie schreef en zelf inzong, daarbij enkel begeleid door een orgel. In een interview met Mojo uit 2008 vertelde White hoe hij op het idee van de song kwam. "Terwijl ik in m'n auto reed, realiseerde ik me ineens dat op de eerste morgen van de Slag aan de Somme zestigduizend slachtoffers waren gevallen. Geraakt door de omvang van die slag, begon ik te schudden. Ik moest langs de kant van de weg stoppen. Vandaar de regel "I just can't stop shaking." Tot verbazing van White werd het als single uitgebracht in Amerika, vermoedelijk vanwege het antioorlogssentiment in verband met de Vietnamoorlog. Dat de single flopte, verbaasde niemand.
De titel van de song is een misdruk; de eigenlijke titel is 'Butcher's Tale Somme 1916'. De plaatsen uit de tekst (Gommecourt, Thiepval en Mametz) liggen alle drie in het noorden van Frankrijk in het gebied rond de Somme, een streek waar op 1 juli 1916 een offensief werd gestart tegen de Duitsers. Waar het Franse leger zijn doelen voor die dag eenvoudig bereikte, werd het aan de Britse kant een bloedbad. Mede door slechte voorbereiding vielen op die eerste dag bijna zestigduizend slachtoffers. Tot op de dag van vandaag geldt 1 juli 1916 als de zwartste dag uit de Britse militaire geschiedenis: nooit eerder leed het leger op één dag zulke grote verliezen.
Eric Bogle - No Man's Land (1976)
Well, the sun it shines down on these green fields of France,
The warm wind blows gently and the red poppies dance
The trenches are vanished now under the plough
No gas, no barbed wire, no guns firing now
But here in this graveyard it is still No Man's Land
And the countless white crosses in mute witness stand
To man's blind indifference to his fellow man
And a whole generation that was butchered and downed
De in Schotland geboren Australische zanger Eric Bogle heeft meerdere songs over de Eerste Wereldoorlog geschreven. 'And the Band Played Waltzing Matilda' verwijst naar het officieuze Australische volkslied en handelt over de Slag bij Gallipoli, waar veel Australiërs het leven lieten. Het is talloze malen gecoverd en eindigde in 2001 in de top 30 van belangrijkste Australische songs ooit. In 'No Man's Land' bezingt Bogle over een traditionele Schotse melodie het lot van soldaat William McBride. Op z'n grafzerk staat dat hij in 1916 stierf, negentien jaar oud. In het refrein vraagt Bogle zich af of bij McBrides overlijden 'The Last Post' en de Schotse traditional 'Flowers of the Forest' hebben geklonken. Net als 'And the Band Played Waltzing Matilda' is 'No Man's Land' tientallen keren gecoverd, vaak onder de titel 'Green Fields of France'.
Waar het niemandsland uit de titel in werkelijkheid heeft gelegen is niet bekend. Bogle beperkt zich tot de mededeling dat hij in de jaren zeventig drie of vier oorlogskerkhoven in België en Noord-Frankrijk heeft bezocht. Een Belgische medewerker van het oorlogsmuseum van Ieper schijnt ooit eens de lijst met 1.700.000 Britse slachtoffers te hebben doorgespit en kwam tien William McBrides tegen. Drie hiervan zijn in 1916 op 19-jarige leeftijd overleden en in alle gevallen was dit tijdens de Slag om de Somme, maar van geen van drieën bestaat een grafzerk.
Jona Lewie - Stop the Cavalry (1980)
Hey, Mr. Churchill comes over here
To say we're doing splendidly
But it's very cold out here in the snow,
Marching to win from the enemy
In het Verenigd Koninkrijk geldt 'Stop the Cavalry' als een kerst-standard van het kaliber 'Last Christmas' of 'Fairytale of New York', in Nederland is het iets minder bekend. Het werd in 1980 van de eerste plek in de Britse hitlijsten gehouden door '(Just Like) Starting Over' van de vermoorde John Lennon - een navrant detail bij het succes van deze antioorlogssong. 'Stop the Cavalry' was helemaal niet bedoeld als kerstsingle, maar daar dacht Lewies platenlabel Stiff (ook de thuisbasis van onder anderen Elvis Costello en Ian Dury) anders over, en ze zetten onder het zinnetje "Wish I was home for Christmas" kerkklokken en sleebellen. Het eerste couplet is een duidelijke verwijzing naar de Eerste Wereldoorlog (en anders wel de videoclip), ook al zal menig luisteraar vanwege de naam van Winston Churchill denken aan de Tweede Wereldoorlog. Maar de latere oorlogspremier was in 1911 aangesteld als minister van Marine. Later vocht hij mee aan het front, om in 1917 minister van Munitie te worden.
De rest van de tekst is cryptischer, als Lewie zingt "I have had to fight almost every night down throughout these centuries" en "the nuclear fall out." Volgens de zanger is de hoofdpersoon dan ook "een soort eeuwige soldaat, zoals de soldaat onder de Arc de Triomphe."
The Farm - All Together Now (1990)
Remember boy that your forefather's died
Lost in millions for a country's pride
Never mention the trenches of Belgium
When they stopped fighting and they were one
A spirit stronger than war was at work that night
December 1914 cold, clear and bright
Countries' borders were right out of sight
They joined together and decided not to fight
In de eerste maanden van de Eerste Wereldoorlog waren er al honderdduizenden doden gevallen. Veel soldaten waren uitgeput zodat er tegen het einde van 1914 nog amper gevochten werd: er waren simpelweg te weinig soldaten, wapens en munitie. In het barre najaarsweer waren de soldaten vooral bezig zichzelf wam en droog te houden in hun loopgraven, laat staan dat ze hun vijand naar het leven wilden staan. Er was zelfs sprake van verbroedering over het niemandsland heen, dit tot grote ergernis van de militaire leiders. Toen in december kerstcadeaus naar het front werden gestuurd en het weer opknapte, waardoor de grond bevroor en de stank van de lijken in het niemandsland werd verdreven, besloot twee derde van de Britse soldaten een bestand in acht te nemen. Aan Duitse kant werd op kerstavond 'Stille Nacht, Heilige Nacht' gespeeld, aan Britse kant werd 'O Come All Ye Faithful' ingezet. Nadat het ijs was gebroken, besloten beide kampen om allereerst de lijken op te ruimen, maar daarna werden er cadeaus uitgewisseld en werd er gevoetbald. Een wedstrijd tussen de Lancashire Fusiliers en een Saksisch regiment werd met 3-2 gewonnen door de Duitsers.
De kerstbestanden werden aan het gehele west- en oostfront gehouden en spreken ook nu nog tot de verbeelding. Geregeld duikt er wel een voetbal op waarvan wordt gemeld dat ermee gespeeld is tijdens de kerstbestanden. Sport verbroedert, ook tijdens de oorlog. Waarschijnlijk was het juist dat aspect van verbroedering dat de groep The Farm er in 1990 toe bracht een song op te nemen met de titel 'All Together Now'. Een jaar na de tweede Summer of Love zingt de Madchestergroep over de melodie van Johannes Pachelbels 'Canon in D klein' (vermoedelijk toch al de meest gebruikte klassieke melodie in de hedendaagse popmuziek) een ode aan de kerstbestanden van 1914: "All together now, in no man's land."
Vanzelfsprekend is het inmiddels ook uitgegroeid tot voetbalanthem.
Iron Maiden - Passchendaele (2003)
Laying low in a blood filled trench
killing time 'til my very own death
on my face I can feel the fallin' rain
never seen my face again
in the smoke in the mud and lead
the smell of fear and the feeling of dread
soon be time to go over the wall
rapid fire and the end of us all
Iron Maiden heeft zich regelmatig laten inspireren door historische gebeurtenissen. 'The Trooper' speelt zich af tijdens de Krimoorlog en '2 Minutes to Midnight' en 'Be Quick or Be Dead' zijn antioorlogssongs in het algemeen. Voor het album Dance of Death schreef Steve Harris 'Passchendale' een episch, bijna negen minuten durende compositie, waarin hij de slag om Passendale beschrijft vanuit het oogpunt van een soldaat die weet dat hij ieder moment kan worden opgeroepen om naar voren te stormen, het niemandsland in. Tijdens de tournee ter promotie van Dance of Death zou zanger Bruce Dickinson zich, gekleed als een soldaat uit de Eerste Wereldoorlog, tijdens de uitvoering theatraal over prikkeldraad neer laten vallen. Op het volgende album A Matter of Life and Death zou oorlog een overkoepelend thema worden.
De slag om Passendale, ook wel bekend als de Derde Slag om Ieper, vond plaats tussen juli en november 1917. Doel van de Britten was om een heuvelrug bij het strategisch gelegen dorp Passendale bij Ieper te veroveren. Dat lukte na maanden strijd, maar de slag liep uit op een bloedbad, niet in het minst door het slagveld dat door constante regenbuien was veranderd in een gigantische modderpoel. Wie gewond was, zakte weg in de modder of verdronk in de plassen water. Van Passendale was na al die maanden niks meer over. "We hebben grote overwinningen behaald. Wanneer ik naar de ontstellende verlieslijsten kijk, dan hoop ik soms dat het niet noodzakelijk was zoveel overwinningen te behalen", was de cynische reactie van de Britse premier David Lloyd George na afloop. De afloop van de slag werd des te schrijnender toen in het voorjaar van 1918 het gebied waar maanden om was gestreden in een paar dagen werd prijsgegeven aan de Duitsers. Daarmee geldt de slag om Passendale tegenwoordig als de meest zinloze slag van de Eerste Wereldoorlog.
Radiohead - Harry Patch (In Memory Of) (2009)
I am the only one that got through
The others died where ever they fell
In 2009 overleed Harry Patch, een van de laatste veteranen die in de Eerste Wereldoorlog heeft gevochten. Patch, bij zijn overlijden 111 jaar oud, was daarnaast de laatste veteraan die in de loopgraven heeft gevochten. Als laatste der Mohikanen groeide hij tegen wil en dank uit tot spreekbuis van z'n generatie, omdat hij zich realiseerde dat hij een van de laatste levende links met de Eerste Wereldoorlog was. Patch vond dat het verhaal van de Great War niet vergeten mocht worden en werkte mee aan diverse documentaires, waaronder The Last Tommy, waarvoor hij terugkeerde naar Passendale voor een ontmoeting met een soldaat uit het Duitse leger.
Thom Yorke zag in 2005 een interview met Patch en was geraakt door de verhalen van de veteraan over de oorlog. Een week na Patch' overlijden nam Yorke een eerbetoon op, daarbij begeleid door strijkers in een arrangement van Jonny Greenwood. De slechts acht regels tellende tekst is afkomstig uit documentaires waar Patch aan meewerkte. Daarin sprak de oorlogsveteraan zoals veel van z'n kameraden z'n afschuw uit over oorlog; een sentiment waar Yorke zich ongetwijfeld in heeft herkend. Zo werkte Radiohead in het verleden samen met de organisatie War Child. De muziek is filmisch en is vaak vergeleken met Gavin Bryars' 'Jesus' Blood Never Failed Me Yet'. Maar een vergelijking met Greenwoods soundtrack voor There Will Be Blood ligt eveneens voor de hand. De opbrengst van de download ging naar een organisatie die oorlogsveteranen en hun naaste familie bijstaat.
PJ Harvey - The Colour of the Earth (2010)
Louis was my dearest friend
Fighting in the Anzac trench
Louis ran forward from the line
And I never saw him again
PJ Harveys Let England Shake gaat over oorlog in het algemeen. Over oorlogen langer geleden, maar ook over meer recente conflicten als de Irakoorlog, of de strijd in Afghanistan. In een paar songs is Harvey specifieker en verwijst ze naar de Eerste Wereldoorlog, om precies te zijn de slag om Gallipoli. Battleship Hill en Bolton's Ridge uit respectievelijk 'On Battleship Hill' en 'All & Everyone' liggen beide op het schiereiland Gallipoli in Turkije. Het meest concreet is het afsluitende 'The Colour of the Earth', waarin over een vrolijke melodie wordt gezongen over de lijken die nog steeds op het schiereiland liggen.
Harvey liet zich bij het schrijven inspireren door de documentaire Voices of Gallipoli van de Nieuw-Zeelandse schrijver Maurice Shadbolt. Het is de slag om Gallipoli die in Australië en Nieuw-Zeeland de diepste sporen heeft nagelaten. Anzac staat voor Australian and New Zealand Army Corps, een militair korps dat, na een mislukte campagne om het schiereiland met schepen te veroveren, bereid werd gevonden mee te strijden om Gallipoli in bezit te nemen. De slag begon op 25 april 1915, maar was gedoemd te mislukken. Een jaar lang vochten Australische en Nieuw-Zeelandse militairen in loopgraven op de kust van Gallipoli. In die strijd vielen bij een offensief zoveel doden dat de militairen over de lijken van het ene naar het andere loopgraf moesten lopen. Vanwege de hitte braken ziektes uit. 25 april werd later uitgeroepen tot Anzac Day, een dag van herdenking in Australië en Nieuw-Zeeland. Daarmee heeft de slag om Gallipoli vooral bijgedragen aan het nationale zelfbewustzijn van beide voormalige Britse kolonies.
Voor het schrijven van het artikel heb ik informatie gebruikt uit het boek Een Kleine Geschiedenis van de Grote Oorlog van Koen Koch. Als je meer wilt weten over de Eerste Wereldoorlog, dan is dit boek een aanrader.
Een recensie van het album van Tindersticks vind je hier.
http://www.kindamuzik.net/achtergrond/eerste-wereldoorlog/zeven-songs-over-de-eerste-wereldoorlog/25489/
Meer Eerste Wereldoorlog op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/eerste-wereldoorlog
Deel dit artikel: